Energiespecialisten pleiten – PVV uitgezonderd – met één mond voor een energieakkoord, schreef fd.nl vorige week. Maar is met dat statement ook echt iets veranderd? Over nut en noodzaak van een duurzame energiehuishouding bestaan nog steeds heftige meningsverschillen. VB&P zet de belangrijkste breekpunten uit de verkiezingsprogramma’s op een rijtje.
Nog geen 4% van de Nederlandse energieproductie is duurzaam. Veel te weinig, vinden de meeste partijen. Alleen de PVV neemt een afwijkend standpunt in. Duurzaamheid “is een ander woord voor duur”, schrijft het in haar verkiezingsprogramma. Energiespecialisten van andere partijen werden het vorige week tijdens een debat over energiepolitiek eens over de noodzaak van een energieakkoord.
Nagenoeg alle partijen prediken de noodzaak van een meer duurzame energiehuishouding. Maar binnen dat spectrum bestaan nog altijd grote verschillen. Zijn die verschillen anders dan in 2010? Waar schuilen, op basis van de verkiezingsprogramma’s, de belangrijkste strijdpunten? En welke voorstellen hebben voldoende draagvlak om de aanstaande coalitieonderhandelingen te overleven?
Energie(r)evolutie?
In vergelijking zijn VVD en CDA veel minder dan hun concurrenten bereid prioriteit te geven aan het toekomstige energie- en grondstoffenbeleid. VVD schrijft dat we het ons niet kunnen “permitteren nieuwe vormen van energieopwekking onbenut te laten”, maar komt nauwelijks met concrete voorstellen. Ook ambities zijn niet gekwantificeerd. Niet de overheid maar de markt bepaalt welke energiebronnen de toekomst hebben, luidt het VVD-standpunt. Ook het CDA-programma is summier. De ambities van de christendemocraten zijn bovendien meer gematigd dan die van andere partijen. De concurrentie is integendeel radicaal. GroenLinks het meest, met haar pleit voor een “energierevolutie”. Maar ook D66 doet, als rechtse partij in dit rijtje, volwaardig mee: het wil onder meer een minister voor duurzaamheid en 100% duurzame energieopwekking in 2050. De afstand van CDA en vooral VVD tot andere partijen is groot – met de PVV aan het andere uiterste van het spectrum als sceptische luis in de rechtse pels.
Vergroening
Tot aan de VVD zien partijen toekomst in decentrale energieopwekking. Tot aan CDA willen zij grote stappen in energiebezuiniging maken door zuinigere nieuwbouw en verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. CDA sluit zich ook aan bij de kilometerheffing en de uitbreiding van subsidieregeling SDE+ voor duurzame investeringen. De overige partijen bepleiten een meer radicale fiscale vergroening, vooral door belastingvoordelen voor – industriële – grootverbruikers van fossiele brandstoffen af te bouwen. Populaire duurzame alternatieven: hergebruik van restwarmte (ChristenUnie, D66, GroenLinks en SP) en een windmolenpark op de Noordzee (D66, GroenLinks, PvdA en SP).
Kernenergie
Voor wie dacht dat kernenergie na Fukushima een gelopen koers is: think again. Alleen GroenLinks wil de centrale in Borssele sluiten. PvdA en ChristenUnie zijn tegen nieuwe kerncentrales. SP pleit voor een moratorium op kernenergie. Dit zijn de partijen die geen fundamenteel onderscheid tussen kolen- en kernenergie maken. Het CDA laat zich niet over de kwestie uit. Voor D66 staat kernenergie “onderaan de ladder” van de duurzame energiehuishouding. Impliciet: kernenergie is wél duurzaam. D66 wijkt in de praktijk niet eens zo veel af van het standpunt van de VVD. Tot een beter alternatief zich aandient staat die partij open voor een tweede centrale in Borssele, maar de overheid financiert daar niet aan mee. PVV baseert haar volledige energiepolitiek op kernenergie.
Kolen en gas
Hoewel er geen discussie is over het niet-duurzame karakter van deze energiebronnen, zijn standpunten over kolen en gas opmerkelijk meer gematigd dan over kernenergie. GroenLinks is tegen nieuwe kolencentrales en bepleit een “kolenbelasting” voor bestaande centrales. Aardgas ziet het als een geschikte “transitiebrandstof”, maar schaliegas wijst het af. ChristenUnie zit op dezelfde lijn. PvdA en D66 zijn minder radicaal, maar streven met bijvoorbeeld verplichte bijstook van biomassa wel een schonere energieopwekking in de centrales na. De SP wil een moratorium voor kolencentrales instellen, maar staat weer niet principieel negatief – mits veilig en milieuvriendelijk – tegen het winnen van schaliegas. Ook de VVD staat onderzoek naar dat laatste “niet in de weg”. Net als andere partijen vragen ook de liberalen zich af of huidige emissierechten (ETS) reëel geprijsd zijn. CDA en PVV nemen over dit onderwerp in hun programma’s geen standpunt in.
Na 12 september…
De standpunten van de partijen zijn sinds 2010 niet noemenswaardig gewijzigd. Maar de verhoudingen wel. Als de VVD na de verkiezingen met de PvdA aan tafel gaat, is dit dossier voor de – op dit punt weinig principiële – liberalen interessant als wisselgeld. Duurzaam Nederland duimt in dat geval voor een coalitie met SP of D66 in plaats van CDA. Hoewel met D66 en VVD kernenergie als optie ook niet ondenkbaar is. Enkel over het verruimen van de mogelijkheden van decentrale energieopwekking zijn alle partijen het eens. Het energieakkoord waarvoor de energiespecialisten vorige week pleitten bestaat verder uit blanco pagina’s: het is overgeleverd aan de grillen van de formatiebesprekingen, want de kans dat CDA of D66 links aan een meerderheid zal helpen is miniem.
Maar wat betekenen de voorstellen van de verschillende partijen voor u als ondernemer, autorijder, woningbezitter of zelfs als vleeseter? In het hieronder toegevoegde pdf-bestand vindt u meer informatie over de standpunten van de acht grootste partijen over energie én grondstoffen. Handig als naslagwerk. Inzichtelijk voor wie de uitkomsten van de formatie wil voorspellen.
VERKIEZINGPROGRAMMA’S-ENERGIE (PDF/4 pagina’s)
