Flatten the curve, vitaal proces, afweergestoord en covidiots. Nieuwe begrippen die het tijdperk markeren waarin we ons geplaatst zien voor de grootste zorgcrisis in 100 jaar. Onder public affairs vakgenoten is al een proefballon opgelaten: gaan de verkiezingen op 17 maart 2021 eigenlijk nog wel door? Al heel snel liet premier Rutte tijdens het debat weten dat het kabinet nog geen aanleiding ziet om de verkiezingsdatum voor de Tweede Kamer te wijzigen.
Verkiezingen in de anderhalvemetersamenleving
We gaan het dus allemaal anders doen in de anderhalvemetersamenleving (26 letters!). Ieders kantoor hangt nu in de cloud en zoomen heeft het als werkwoord van vergaderen overgenomen. Had iemand eind 2019 kunnen voorspellen dat je als groep van drie of meer risico zou lopen op een proces-verbaal bij minder dan anderhalve meter onderlinge afstand? Of dat de overheid met een bazooka aan maatregelen ondernemingen van groot tot heel klein zou ondersteunen?
Maar hoe gaan we ons voorbereiden voor de anderhalvemeterverkiezingen? Binnen en buiten Den Haag is het echte politieke debat, corona-onderwerpen daargelaten, vrijwel stilgevallen. Debatten worden gevoerd in uitgedunde zalen zonder publiek op de tribunes.
Er is al gewaarschuwd dat de democratie, in de zin van het democratisch controleren van de regering tot en met het lokale bestuur, in gevaar is. De rijksoverheid nam en neemt ingrijpende maatregelen, waarover snel debat gevoerd wordt. Maar onder al die maatregelen gaat het gewone wetgevingswerk door. De alomvattende coronacrisis overvleugelt de gewone crises.
Zo bevestigde de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden – via BNR – zorgen van gemeenteraadsleden over het functioneren van de lokale democratie met het beeld van ‘zwijgende burgemeesters en wethouders’ en ‘het doordrukken van projecten’, onder het mom van crisis.
Efficiënt en saai
Ook de interne partijpolitieke democratie loopt gevaar om ondergesneeuwd te worden. Geplande bijeenkomsten van de verkiezingsprogrammacommissies komen tot 1 september even niet meer voor. Partijen kunnen hun leden moeilijker betrekken bij inhoud. Normaal gebeurt dat vooral tijdens ledencongressen en in aparte sessies door het land. Maar het congres van GroenLinks in maart ging niet door, de congressen van VVD en CDA in juni zijn afgelast en geplande bijeenkomst van de ChristenUnie werd in de oude vorm geschrapt. En Segers werd zelfs lijsttrekker zonder congres of tegenkandidaat.
D66 hield in april haar eerste digitale partijcongres. Jetten noemde die ‘efficiënt en saai’. Politieke partijen moeten hard op zoek naar online mogelijkheden om contact te houden met hun leden. En de verkiezingscampagne zal ongetwijfeld meer een onlinecampagne worden dan ooit. Conclusie voor nu is dat er veel te verzinnen valt, maar dat er uiteindelijk niets gaat boven het één op één interactie met leden en kiezers, zoals we dat nu eenmaal gewend zijn.
Nieuwe thema’s staan centraal
Draagvlak en interactie mogen dan lastige vraagstukken zijn voor de verkiezingscommissies, het bepalen van de juiste thema’s en insteek lijkt nu vrijwel onmogelijk. Want in welke kristallen bal valt er te zien hoe Nederland er over een jaar sociaal en economisch voorstaat? En wat zijn dan de belangrijkste onderwerpen? Het jaar 2020 lijkt de boeken in te gaan als omslagjaar, waarin we fundamenteel anders zijn gaan kijken naar zaken. Voor verkiezingsprogrammacommissies is het ingeplande proces van ophalen van ideeën uit de achterban komen stil te liggen. Een politieke partij die al werkte met online praatgroepen voor discussie en overleg, heeft opeens een voorsprong op de partij met road shows en persoonlijke ontmoetingen in zaaltjes of op straat.
Veel belangenorganisaties, brancheverenigingen en lobbyisten van allerlei pluimage houden zich nu even stil. Maar is dat wel terecht? Want juist in deze periode waarin alles wat gewoon was even verandert, is het belangrijk om het eigen geluid te laten horen en actief mee te denken over de nieuwe koers die we als samenleving de komende jaren willen varen.
Stevige uitspraken over thema’s, die bij wijze van spreken gisteren nog ‘bon ton’ waren, zijn vandaag niet meer actueel. Daarnaast voelt het wellicht ongepast om al te veel nadruk te leggen op het eigen belang; een inmiddels veelbesproken voorbeeld daarvan is de ‘corona-bonus’ bij Air France-KLM.
Voor veel onderwerpen is onduidelijkheid troef, maar er tekent zich ook een aantal kansrijke thema’s af. Denk maar eens aan de herwaardering die cruciale beroepen – met de zorgverleners voorop – de afgelopen tijd hebben gekregen. Voor belangenvertegenwoordigers van zulke beroepen is dit het moment voor lange termijn agendasetting.
Wat is financieel nodig om er in de toekomst beter voor te staan? Welke lessen leren we van de huidige samenwerking en wat betekent dit voor het toekomstige systeem? De Omgevingswet is al uitgesteld en rondom de klimaatdiscussie tekent zich een verandering in denken af.
Is dit de wake up call waarop klimaatactivisten zaten te wachten? Voor hun is dit het moment om te pleiten voor duurzaamheid en de klimaatneutrale inzet van die tientallen miljarden die de vastgelopen economie op gang moet gaan houden. Andere thema’s die zich opdringen zijn: versterkte rol van de overheid, kwetsbaarheid van groepen op de arbeidsmarkt, herwaardering van de wetenschap, verbetering van internationale samenwerking en de toekomst van gereguleerde marktwerking.
Van thema tot akkoord
Hoeveel van de oude structuren en samenwerking verandert, uiteindelijk blijft het onderliggende patroon hetzelfde. Stap nu maar eens in de schoenen van jouw stakeholders. Wat is nu van belang voor hen, hoe denk je mee met hun belangen, hoe wil jij hun gesprekspartner op de lange termijn blijven?
Daarom hier een stappenplan voor iedereen, die graag zijn visie terugziet in de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen.
- De meeste commissies die de verkiezingsprogramma’s schrijven zijn allang gestart met hun werk. Zoek nu uit wie het zijn en leg meteen contact om je bekend te maken.
- Heb je een idee voor een actueel en vooral passend thema voor de verkiezingen van 2021? Leg het dan eens voor aan één of meer commissies en test hun reacties.
- Is er interesse in het idee? Werk het uit in een handzaam position paper met een toekomstvisie en oplossingen voor de maatschappelijke vraagstukken.
- Organiseer eindelijk eens jouw lobby op een structurele manier! Start met een plannetje per politieke partij en stel een versie van jouw position paper op, waarin je aansluit op partijstandpunten en prioriteiten.
- Creëer met diverse pr-acties multimediale push rondom om jouw ideeën.
- En: digitaliseer nu!
Over ‘C’
C is het magazine voor communicatieprofessionals van Logeion, de Nederlandse beroepsorganisatie voor communicatieprofessionals. Het blad wil prikkelen tot nadenken en discussie. Het weerspiegelt de stand van zaken in het communicatievak, signaleert trends en betrekt lezers bij het beroep én bij Logeion. De inhoud bestrijkt alle aspecten van communicatie. Van overheidscommunicatie tot marketingcommunicatie, van interne communicatie tot woordvoering. C gaat in op ontwikkelingen in en achtergronden van het vak.